Vivat Academia!
Dnia 16 listopada odbył kolejny wykład sekcji literacko-teatralno-bibliotecznej prowadzony przez panią Dorotę Molińską tematem prelekcji były “Początki edukacji wyższej w Poznaniu’’.
Poznań jest jednym z największych ośrodków naukowych w Polsce, posiadający bardzo długie i bogate tradycje.
W roku 1518 biskup Jan Lubrański uzyskał przywilej od króla Zygmunta I Starego na wykupienie koronnych dóbr Stawiszyńskich, z których dochody miały być przeznaczone na edukację. Od samego początku istniało w niej pięć katedr: matematyki i astronomii, retoryki i dialektyki, poezji, gramatyki, teologii. Lata 1519-1535 to “Złote lata uczelni” wiązało się to działalnością Krzysztofa Hegendorfera, który obok łaciny wprowadził grekę, sprowadził nowe podręczniki do nauk humanistycznych. Złoty Okres zakończył się wraz z przybyciem Grzegorza z Szamotuł, który objął funkcję rektora w 1533 roku. Był tradycjonalistą, przez co odrzucał nowoczesna jak na tamte czasy metody nauczania. Przez konflikty rektora z Hegendorfem, wybitny uczony opuszcza Poznań, a rektor wyrzuca grekę z systemu nauczania. Był to moment, w którym szkoła zaczyna podupadać. W kolejnych latach akademia przeżywała swój rozkwit, który także zakończył się kłopotami akademii.
Poniżej budynek Akademii Lubrańskiego, obecne Muzeum Archidiecezjalne.
W roku 1573 Poznań zdobywa nową akademię, było to Kolegium Jezuickie, które skutecznie odebrało Akademii Lubrańskiego część uczniów oraz nauczycieli i dobroczyńców. Kolegium dopiero po niespełna 40 latach otrzymuje od króla Zygmunta III Wazy przywilej podnoszący ją do rangi uczelni akademickiej. Kolegium to czterokondygnacyjny gmach spójny stylistycznie. Budowany był w stylu barokowym,jego późniejsze dekoracje zaprojektowano w duchu epoki przepychu i bogactwa (neobarokowym). Czterokondygancyjne fasady, zostały podzielone gzymsem na dwa poziomy, te zaś dzielone są pilastrami z dekoracyjnymi głowicami. Okna zwieńczono bogato zdobionymi naczółkami, co sprawia, że bryła budowli staje się bardziej dynamiczna. Obecnie mieści się tu Urząd Miasta.
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Towarzystwo Przyjaciół Nauk Poznańskie” – tak brzmiała najstarsza nazwa tego stowarzyszenia – zebrało się po raz pierwszy 13 lutego 1857 roku. Członków-założycieli było aż 42! Pierwotną ideą Towarzystwa było pogłębianie wiedzy z dziedzin humanistycznych i artystycznych. Z czasem działalność Towarzystwa zaczęła obejmować dziedziny przyrodnicze oraz nauki ścisłe. Ważną postacią w historii był Seweryn Mielżyński, wielki dobroczyńca Towarzystwa, przekazał na jego rzecz swoje cenne kolekcje sztuk, zbiory archeologiczne i numizmatyczne. Organizacja ta przyczyniła się do powstania Muzeum Narodowego. gmach siedziby PTPN projektu Zygmunta Gorgolewskiego, stał się prawdziwym centrum kulturalnym, historycznym i narodowym.
Królewska Akademia Niemiecka
Na początku XX wieku do planów utworzenia wyższej uczelni w Prowincji Poznańskiej powrócili Niemcy, chcąc stworzyć w nim bastion niemczyzny. Był to okres wzmożonego kursu germanizacyjnego, a uniwersytet miał być jednym z ośrodków wzmacniania „niemieckiego ducha”. Akademia miała być tzw. „wolną wszechnicą”, a więc miała prowadzić kursy fachowe i naukowe dla niemieckich lekarzy, prawników, nauczycieli, duchownych, kupców, przemysłowców i robotników, ale bez prawa do nadawania tytułów naukowych. Nauka trwała 4 semestry, można było studiować na trzech wydziałach: ekonomiczno-prawny, historyczno-filologiczny i nauk przyrodniczych. Ważną rolę w historii akademii odegrał Adolf Warschauer, który nie angażował się w praktyki germanizacyjne. Zajmował się dziejami miast wielkopolskich, zwłaszcza w średniowieczu, a także zinwentaryzował i wydawał źródła archiwalne do dziejów miast wielkopolskich. To właśnie profesor Warschauer jako pierwszy wydał Kronikę Poznańskich Pisarzy Miejskich, wraz z opracowaniem życiorysów pisarzy. Opublikował też najstarsze poznańskie księgi miejskie, w tym księgi rady miejskiej, ławy, księgi rachunkowe itp. Napisał pracę o Janie Baptyście Quadro, twórcy renesansowego ratusza w Poznaniu. Wydał też księgi Międzyrzecza i napisał historię Gniezna. Wykłady odbywały się początkowo w wynajętych salach Biblioteki Cesarsko-Wilhelmowskiej (ob. Biblioteka Główna UAM przy ul. Ratajczaka). Dopiero w 1910 roku przeniesiono uczelnię do neorenesansowego gmachu przy obecnej ulicy Wieniawskiego 1. Królewska Akademia Niemiecka w Poznaniu nie spełniła pokładanych w niej nadziei władz niemieckich, nie stała się bowiem kolejnym bastionem niemczyzny na tym terenie. Jej osiągnięcia naukowe, dydaktyczne i kulturalne były mizerne i niewspółmierne do poniesionych kosztów. Jedyną pamiątką po tej uczelni jest piękny gmach Collegium Minus UAM.
Początki Uniwersytetu Adama Mickiewicza
7 maja 1919 roku, 308 lat po formalnym powołaniu do życia uniwersytetu przez króla polskiego, odbyła się w Poznaniu uroczysta inauguracja pierwszego roku akademickiego nowo powstałej Wszechnicy Piastowskiej. Uroczystość inauguracyjna zbiegła się z czterechsetleciem powołania do życia Akademii Lubrańskiego, która wpraw
dzie nie miała statusu wyższej uczelni, jednakże uchodzi za duchową poprzedniczkę Wszechnicy Piastowskiej. W październiku 1919 roku został utworzona Biblioteka Uniwersytecka, a rok później w 1920 Uniwersytet Poznański wznowił swoją działalność zaraz po ustaniu działań wojennych w Poznaniu, przyjmując 4000 studentów. Po kilku latach odłączono od Uniwersytetu kilka fakultetów, z których utworzono odrębne szkoły wyższe: Akademię Medyczną, Wyższą Szkołę Rolniczą i Akademię Wychowania Fizycznego. Uniwersytet Poznański, od r. 1955 jako Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, przetrwał okres osłabienia jego struktury, pozostał główną uczelnią Poznania.
Życie studenckie
Przy Alei Niepodległości 26 w Poznaniu mieści się akademik „Hanka”, z rozrzewnieniem wspominany przez kolejne pokolenia studentów. A gościł ich sporo, bowiem pierwszy rocznik wprowadził się tam już w 1927 roku. W marcu 1925 roku UP wystąpił do Komisji Rozbudowy Miasta Poznania o przyznanie gruntu przy Wałach Leszczyńskiego pod budowę domu akademickiego. Teren ten przeznaczony był pierwotnie na potrzeby Ministerstwa Skarbu, pod budowę gmachu Banku Polskiego. W związku z tym wojewoda poznański – hr. Adolf Bniński – zwrócił się do ministerstwa Robót Publicznych o cofnięcie wcześniejszego rozporządzenia. Pierwszą część budynku oddano do użytku w maju 1927 roku. Prace wykończeniowe trwały jeszcze w kolejnych latach, ale akademik zamieszkiwali już studenci. Oceniano, że budowa odbywała się z wielkim wysiłkiem, sporo było bowiem przerw w pracach spowodowanych brakiem pieniędzy i kłopotami z dostaniem kredytu, a także z ciężkimi zimami, które wyrządzały szkody w instalacjach. Koszty budowy obu części domu, wraz z obejściem, Domem Medyków, wraz z urządzeniem kuchni, umeblowaniem pokojów oraz odsetkami wyniosły według książek kasowych kierownictwa budowy 2 529 040,10 zł.Opuszczając dom, nie wolno było zabierać ze sobą kluczy do pokojów, konieczne więc było zostawianie ich na portierni. Portier z kolei mógł wymagać okazania legitymacji mieszkańca akademika. Zabronione było oddawanie i zamiana pokoi. Prawdopodobnie w domu pracowały osoby zajmujące się sprzątaniem pokoi. Jeden z punktów regulaminu głosił bowiem, że między 9.00 a 13.00 należało „dać sposobność” ich uporządkowania. Do dziś krąży wiele historii o dumnych wyczynach studentów… Podobno kiedyś lokatorzy, żeby nie sprzątać swojej czwórki, wyłożyli całą podłogę pokoju gazetami, a potem je zbierali i wymieniali na nowe, a goście, chcąc ominąć kontrolę na wejściu, wchodzili do Hanki przez okna. Po wojnie Wały Leszczyńskiego otrzymały nazwę ul. Stalingradzkiej, przemianowanej po 1989 roku na Aleje Niepodległości. Dom akademicki dostał imię Hanki Sawickiej, z którego została dzisiaj po prostu „Hanka”.
Wyższa Szkoła Handlowa
Drugą wyższą uczelnią działającą w międzywojennym Poznaniu była Wyższa Szkoła Handlowa, która w powstała z inicjatywy Izby Przemysłowo – Handlowej w lipcu 1926 roku. Była to jednowydziałowa szkoła prywatna, ze specjalnościami w kierunku handlowym, bankowym, ubezpieczeniowym, konsularnym, komunikacyjnym, spółdzielczym i pedagogicznym, czwarta uczelnia handlowa w Polsce. W 1938 roku przekształcono ją w Akademię Handlową z 6 stałymi katedrami. Studiowało na niej wówczas 875 słuchaczy. Tuż przed II wojną światową przyznano jej prawo nadawania absolwentom stopnia magistra nauk ekonomiczno-handlowych.
Wyższa Szkoła Budowy Maszyn i Elektortechniki
Państwowa Wyższa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki, która powstała w 1919 roku na bazie Królewskiej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn. Była to wyższa szkoła zawodowa, która posiadała prawo nadawania absolwentom tytułu technologa. W roku 1921 w „Wiadomościach Technicznych” ukazał się „Memoriał w sprawie założenia politechniki w Poznaniu” zawierający uzasadnienie powołania takiej uczelni, propozycje realizacji planu dotyczące potrzebnego gruntu, gmachu, kosztów jego budowy, urządzeń i funkcjonowania uczelni. Starania odniosły sukces i działająca od roku 1919 Państwowa Wyższa Szkoła Budowy Maszyn otrzymała nazwę Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki, a w roku 1930 została poszerzona o Wydział Elektryczny. Po wybuchu drugiej Wojny Światowej działalność Szkoły reaktywowano przekształcają ją w Szkołę Inżynierską. Równocześnie kontynuowano jednak starania o ustanowienie w Poznaniu pełnoprawnej akademickiej uczelni technicznej. W tym celu zawiązał się Komitet Organizacyjny Politechniki Poznańskiej, sformułowano odpowiedni memoriał i opracowano plan działania. Niestety, niedostatek samodzielnej kadry naukowo-dydaktycznej, stan pomieszczeń i brak zaplecza laboratoryjnego pozwoliły jedynie na powołanie Szkoły Inżynierskiej – wyższej szkoły zawodowej, uczelni nieakademickiej z wydziałami: Budowy Maszyn, Elektrycznym, Budownictwa. W takim kształcie działalność Szkoły prowadzono do połowy lat 50-tych XX wieku. Przełomowym okazał się rok 1955 kiedy Szkoła Inżynierska w Poznaniu zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego została przekształcona w Politechnikę Poznańską
Poniżej obecny kampus Politechniki Poznańskiej
Początki Uniwersytetu Przyrodniczego
Tradycje Uczelni sięgają roku 1870, gdy staraniem Augusta Cieszkowskiego powstała w Żabikowie pod Poznaniem Wyższa Szkoła Rolnicza im. Haliny. Była ona jedyną wyższą uczelnią na ziemiach polskich pod zaborem pruskim. Mimo krótkiego, siedmioletniego okresu działania wywarła znaczący wpływ na poziom rolnictwa wielkopolskiego i miała swój wkład w utrwalaniu w społeczeństwie idei tworzenia silnej uczelni akademickiej w Poznaniu. Gdy w 1919 roku rozpoczął działalność uniwersytet, najpierw jako Wszechnica Piastowska, a potem Uniwersytet Poznański, jego częścią integralną był Wydział Rolniczo-Leśny. Zajęcia na Wydziale rozpoczęły się już w październiku 1919 roku. Dynamiczny rozwój naukowy i materialny Wydziału zostaje zahamowany przez wybuch II wojny światowej. Jednak już w 1942 roku na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich kształci swych studentów Wydział Rolniczo-Leśny, by po wojnie wznowić swą działalność na Uniwersytecie Poznańskim. Potencjał kadrowy Wydziału pozwala na jego podział w 1949 roku na Wydział Rolniczy ze Studium Ogrodniczym i Wydział Leśny. W 1951 roku na mocy zarządzenia Rady Ministrów następuje oddzielenie od Uniwersytetu i powstaje Wyższa Szkoła Rolnicza. W 2008 roku decyzją Sejmu Akademia Rolnicza staje się Uniwersytetem Przyrodniczym.
Poniżej Budynek Wyższej Szkoły Rolniczej im. Halin w Żabikowie
