Boże Narodzenie w literaturze i kulturze
30 listopada w Bibliotece Miejskiej odbył się wykład, który poprowadził dr. Leszek Teusz. Prelekcja dotyczyła nadchodzących świąt Bożego Narodzenia, a dokładniej tradycji i historii zwyczajów.
Dawne i współczesne
Święta Bożego Narodzenia na leżą do najbardziej obrzędowe święta roku. Związane są z celebracją wigilii i obchodem dwóch świąt (drugie święto poświęcone jest pierwszemu męczennikowi – Szczepanowi), a okres świąteczny trwa do 6 styczna. Współczesne tradycje świąteczne ukształtował czas przez zmianę charakteru obrzędów i zwyczajów. Dawniej święta te nazywane były godami, poprzedzone były adwentem (tzw. okres bezrozrywkowy). W środy i w piątki były tzw. suche dni, czyli dni postne od pokarmów mięsnych. Nabożeństwa roratnie do polski 'przywędrowały” z Niemiec, a zwyczaj odwiedzin św. Mikołaja 6 grudnia zaczął wiązać się z obdarowywaniem prezentami. Przesyłanie kart świątecznych z życzeniami wywodzi się z Anglii, a początki tej tradycja wywodzą datuje się na 1846 rok. Dawniej w domach dekorowano podłaźniczki, czyli ścięte czubki drzew iglastych, które następnie wieszano pod sufitem. Podłaźniczki uważano za symbol szczęścia. Dopiero u schyłku XVIII wieku zaczęto dekorować choinki. Tradycja ta, podobnie jak roraty wywodzi się z Niemiec, a dokładniej z Alzacji. Kolejnym Gwiazdkowym zwyczajem jest wieszanie jemioły. Zwyczaj ten 'przyszedł’ do nas z Anglii.
Wieczerza wigilijna
wieczerza wigilijna to polski akcent łączący Polaków rozproszonych po po całym świecie. Wigilia jest bardzo uroczysta i wystawna, a charakter potraw pozostaje bardzo prosty. Wieczerza wigilijna to spotkanie w rodzinnym gronie, w kręgu najbliższych, nie jest to spotkanie towarzyskie. Jedna z tradycji jest zostawienie jednego wolnego nakrycia. Dla jednych dodatkowy talerz jest przygotowany dla zagubionego wędrowca, dla innych zaś jest to miejsce symboliczne dla tych, którzy już odeszli i nie mogę zasiąść z nami przy jednym stole. Typowymi polskimi tradycjami świątecznymi jest czytanie Pisma Świętego oraz łamanie się opłatkiem. Liczba dań określona jest przez tradycję rodzinną lub lokalną. Zwykle podawane dania to zupa rybna, barszcz, zupa grzybowa, makiełki, pierogi. Dawniej ryby nie stanowiły podstawowego dania na wigilijnym stole, nie pito też wtedy alkoholu. Wiek XIX i wiek XX wnoszą nowe zwyczaje takie jak wspólne kolędowanie przy szopce czy obdarowywanie prezentami.
Geneza polskich pieśni Bożonarodzeniowych
Pierwsze pieśni Bożonarodzeniowe wywodzą się z Włoch i Anglii. Najstarsze polskie pochodzą z XIV wieku, a dokładniej z 1522 roku. Kolędy pokazywały różne wyobrażenia, były swoistą interpretacją wydarzeń opisanych w Biblii. Powstawały kolędy kołysanki, czyli ludowe utwory pisane w XVII wieku. Pastorałki również są pochodzenia chrześcijańskiego, zawierają wątek pasterski, zawierały w sobie opisy polskich realiów, często śpiewane były gwarą, grane na ludowych instrumentach. Najbardziej znaną polską kolędą jest „Bóg się rodzi”, która stanowi przeciwieństwo „Cichej nocy” wywodzącej się z Niemiec. Nazwy kolęd w XVIII i XIX wieku nawiązywały do kultury ogólnonarodowej. W roku 1980 siostry karmelitanki z Krakowa wydały śpiewnik z tymi pieśniami.