Frekwencja na wykładzie prof. Sławomiry Kańduły dopisała!
Frekwencja słuchaczek i słuchaczy na wykładzie prof. UEP dr hab. Sławomiry Kańduły dopisała. Pani prof. Kańduła, prostym językiem, mówiła nam o trudnych zagadnieniach związanych z finansowaniem zadań samorządu terytorialnego. Wskazała na źródła dochodów wszystkich jednostek samorządu terytorialnego oraz podjęła temat związany z wpływem kryzysu na stan finansów publicznych. Po wykładzie dokonano wpisów do indeksów i wręczono nowe dokumenty dla nowych słuchaczek ULTW. Kolejny wykład ogólny odbędzie się w listopadzie. Tym razem sesja wyjazdowa w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu.
Finanse jednostek samorządu terytorialnego – relacja M. J. Błaszczaków
W piątek, 28 października odbył się wykład ogólny dla słuchaczy Uniwersytetu III Wieku. Prelegentem była dr hab. Sławomira Kańduła prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Wykład dotyczył finansów jednostek samorządu terytorialnego.
Na wstępie Pani profesor zapoznała słuchaczy z pojęciem samorządu terytorialnego, datą jego powstania oraz szczeblami i zasadami działania. Potem przedstawiła najważniejsze i aktualne problemy, z którymi borykają się jednostki samorządu terytorialnego. Omówiła dochody, przychody i wydatki gminy, znaczenie wydatków własnych, finansowanie inwestycji, jak tworzony jest budżet, czy też ryzyko powstania deficytu budżetowego. Okazało się, że omawiane zagadnienia nie były znane wszystkim słuchaczom, dlatego wykładu wysłuchano z uwagą i dużym zainteresowaniem. Rozpoczęto od podania definicji samorządu terytorialnego. Samorząd terytorialny jest formą organizacji społeczności lokalnych powołaną do kierowania i zarządzania sprawami publicznymi w interesie mieszkańców. Jest on ograniczony prawnie w swoich działaniach przez ustawy oraz znajduje się pod nadzorem administracji rządowej.
Podstawowym ogniwem samorządu terytorialnego w naszym kraju jest gmina. W Polsce samorząd terytorialny ukształtował się w okresie zaborów i działał w latach 1919- 1939, potem w latach 1944 – 1950. W 1990 roku został przywrócony na szczeblu gminy. Reforma administracyjna z 1999 roku wprowadziła trójstopniowy podział terytorialny państwa i trzy szczeble samorządu: gminny, powiatowy i wojewódzki. W Polsce mamy 16 województw, 314 powiatów i 2478 gmin. Samodzielność jest podstawową wartością samorządu terytorialnego. Oznacza to, że samodzielnie realizuje przekazane zadania publiczne (własne i zalecone) w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność w granicach obowiązującego prawa. Na dochody gminy składają się środki pieniężne, która gmina gromadzi sama (dochody własne) oraz dostaje w formie różnych dotacji lub subwencji z budżetu państwa, a także środki pochodzące ze źródeł zagranicznych np. z budżetu Unii Europejskiej. Źródłami dochodów własnych gminy są przede wszystkim wpływy z podatków i opłat oraz dochody z majątku gminy. Jednym ze źródeł finansowania inwestycji w gminach jest fundusz inwestycji lokalnych. Przychodami gminy są pieniądze, które gmina pożycza oraz pieniądze zaoszczędzone, czyli nadwyżka z ubiegłych lat. Natomiast wydatki to pieniądze przeznaczone na cele bieżące i inwestycje. Najwięcej środków budżetowych gmina wydaje na sferę oświatową. Samorząd corocznie uchwala budżet. Budżet gminy jest to roczny plan dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów gminy. Uchwała budżetowa powinna zawierać: prognozowane dochody, wydatki, źródła sfinansowania ewentualnego deficytu lub przeznaczenie nadwyżki, plan przychodów i wydatków finansowych, dotacje oraz zgodę na zaciągnięcie długu przez zarząd i spłatę zobowiązań. Tworzenie budżetu jest procesem wieloetapowym. Obejmuje on: opracowanie jego projektu, uchwalenie budżetu, potem wykonanie budżetu oraz rachunkowość, sprawozdawczość i kontrolę. Zgodnie z ustawą o samorządzie terytorialnym za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada zarząd, będący organem wykonawczym – przed radą. Natomiast bieżącą kontrolę nad wykonaniem budżetu sprawuje skarbnik. Po wykonaniu budżetu może się okazać, że część środków nie została wykorzystana. Ta kwota stanowi tzw.nadwyżkę budżetową, którą będzie można wykorzystać w następnym roku. Inne procedury obowiązują w przypadku niewykorzystanych dotacji budżetowych. Środki te muszą być zwrócone do budżetu państwa. Po upływie roku zarząd sporządza sprawozdanie z wykonania budżetu i przesyła je do regionalnej izby obrachunkowej i właściwemu urzędowi skarbowemu, a w przypadku zadań zleconych do wojewody. Na każdym etapie planowania i wykonywania budżetu powinno być przestrzegane prawo. Precyzyjne planowanie finansowe budżetu jest jednym z najważniejszych instrumentów efektywności wydatkowania środków publicznych. Te i inne praktyczne informacje , ważne dla społeczności lokalnej, pani profesor przekazała w sposób bardzo przystępny i ciekawy, nawiązując jednocześnie wspaniały kontakt ze studentami . Po wykładzie studenci otrzymali „Samorządową krzyżówkę” do rozwiązania. Udzielone odpowiedzi na poszczególne pytania wpisane we właściwe wiersze utworzyły hasło: „Damy radę”.
M.J. Błaszczak
